Un po’ di anni fa mi è capitata fra le mani una copia di una rivista per la promozione del turismo in Sicilia. Il titolo era “ciao Sicilia what’s on…” La copia che è in mio possesso è dell’aprile del 1987. Sfogliando questa rivista, con grande sorpresa, mi sono imbattuto in una poesia in lingua arbëresh. La poesia si intitola “Stosanesi” ed è una storpiatura dell’espressione Christòs Anèsti, una frase greca che significa “Cristo è risorto”.
È una poesia di Strollaku, soprannome di Antonino Cuccia, originario di Contessa Entellina.
È stata scritta ben 92 anni fa e riguarda la visita del Clero Greco nella Chiesa Latina a Pasqua. Strollaku è una storpiatura derivata da “Astrologo”. Per gli studiosi di lingua arbëresh, la lettura di questa poesia sarà certamente interessante per rilevare i cambiamenti e le evoluzioni della lingua.
Riporto la poesia in lingua arbëresh con la rispettiva traduzione in lingua italiana, sperando che possa essere un gradito dono pasquale. Tanti auguri.


Arbëresh
Me paqe e me harè te kjò bukurëditë
Çë ka klënëçelur sa ke çë isht jetë,
qi i madh gëzim vjen një herë në vit:
kush rron e sheh pametë;
kush vdes mbëllin sytë,
kundet vete jep te jetëra Jetë,
se In Zot, vdekur rrijti tre ditë,
me kaqë harè na u ngjall si sot.
Luftarët e rruajn me gjak te sytë
Kur tundej dheu e luajnë ajo botë,
se si vdiqi In Zot ngë
u pa më dritë (dritë)
luftarët u llavtin me atë tirrimot,
rran te dheu e zbëllijtin sytë:
njohtin se aì çë vran ish e vërteta In Zot,
Shën Mëria Virgjërë rrij vënë më lip,
klajti të birin tre ditë me sot,
u kallaritin engjulitë
e erdhi ajo dritë
an’e t’i than Shën Mërisë
se u ngjall In Zot.
Shën Mëria Virgjërë rriodhi, fshijti
vat’e barcarti t’In Zot
e pa se te gjiri kish një firitë:
atë helm i madhë ndiejt
Shën Mëria kur vdiq’In Zot.
Mbi dyzet ditat te Parraisi u hip,
me flamën te dora u ngjall In Zot.
Priftèria na i mbëson këtë i madh shërbes
Se për tre ditë hipet me atë “Stosanes”
E Litirit vete t’ja thot
kini harè se u ngjall In Zot.
Këtë rrimë e bëri Strollaku
e u jam’e ju i thom sot:
me kaqë harè u ngjall In Zot.
Antonino Cuccia detto
STROLLAKU.

Italiano
Con pace e con gioia in questo bel giorno
ch’è stato celebrato da quando è il mondo
questo gran diletto una volta l’anno viene:
chi muore chiude gli occhi
e nell’Aldilà il resoconto presenta,
perché tre giorni il Signore stette morto
con gran gioia risorse come oggi
I soldati con occhi insanguinanti lo sorvegliarono
mentre il suolo tremava e la terra oscillava
poiché quando morì il Signore più luce non si vide
i soldati si atterrirono al terremoto
caddero al suolo e venne loro la vista
compresero che avevano ucciso il Signore.
La Santa Vergine Maria stava in preghiera
ha pianto il figlio fin’oggi tre giorni
vennero giù gli angeli
e venne la luce
dissero alla Madonna che risorto era il Signore
La Santa Vergine Maria corse e si asciugò gli occhi
abbracciò il Signore
e vide che in petto aveva una ferita
tanto dolore provò la Madonna quando morì il Signore
Dopo quaranta giorni in paradiso salì
con la bandiera in mano risorse il Signore
Il Clero ci insegna questa cosa meravigliosa
e per tre giorni sale con lo “Stosanesi”
ed al Latino dice
“gioite ché il Signore è risorto”
Questa rima è stata composta da Strollaku
e ve lo dico oggi:
Con tanta gioia è risorto Nostro Signore.

Elton Varfi
Link versione albanese:
KRISHTI U NGJALL

4 Commenti

  1. Auguri di Buona Pasqua a tutti!

    RispondiElimina
  2. It.VIGILIA < shq. "VIJ GJALLË"
    It.GESU < shq. GËZU

    Është fjala për zotimin e Krishtit që s’u bë kurrë realitet.

    Italishtja vigilente ka lidhje me italishten vigilia “vigjilje”, dhe vigilia ka lidhje me shqipen Ungjill dhe greqishten ευαγγελισμός
    [evangjelismos]. Pse? Sepse të gjithë idiotët e kësaj bote e gdhijnë ditën e pashkëve, ndezin edhe qirinj, në shpresë se do të ngjallet Krishti i marrosur. Meqë Krishti i marrosur nuk kthehet, atëhere atë natë e kanë kthyer në festë. Ç’është ky i vdekur, që nuk ngjallet dot, veçse në gojën e papës dhe të peshkopëve? Është metaforë, thonë. Dhe meqë idiotët e kësaj bote s’ia dinë as emrin metaforës, festa me budallenjtë vazhdon e do të vazhdojë për jetë e mot.

    It. vigilia < shprehja shqipe vij gjallë
    dhe
    it. vigilente “vigjilent” është ai që pret të ngjallet i Marrosuri Krisht.

    Këtë don të thotë dhe greqishtja αυπνος: gr. αυπνος < αυ “ai” si αυ te gr. αυτός + πν “vjen + ος “është”

    Etimologji: greqishtja φύλακας

    φύλακας < φύ + λα + κας, q' eshte
    gr. φύλα- = turq. veli = indonezisht wali

    φύ = ve > wa
    λα = li

    it. vigile = turq. veli, indonezisht wali = gr. φύλα- te φύλακας

    vigile < vigilia, vigjilia < vij gjill, gjall (kujto se per cfare flet Ungjilli).

    vi + il te vigilia = angl. eve dhe evening, por edhe twelve < tw + el + ve, ora e Ringjalljes ?!
    Po perse vi + il te vigilia eshte dhe vile, i poshter?!

    Keto dhe shume te tjera ne tashme i kemi shpjeguar, pasi e poshter eshte si figura e Krishtit, e atij qe e thurri perrallen e tij si dhe atyre qe e mbajne gjalle kete figure dhe kete dogme ne kurriz te mbare njerezimit dhe ne perfitim te Birit te Kurves Elizabetha, Karlit te Anglise dhe te gjithe vasaleve te tij.

    Pra s'ka se kujt t'i ngjaje si Saliu, ashtu dhe Putana e tij. Qe te dy kane per mesues Elizabethen dhe Racinger, Monstra qe rrjedhin nga ata qe urdheruan ne shekullin e 16-te shpikjen e gjuheve per te ngaterruar dhe vene ne lufte mes tyre mbare njerezimin.

    RispondiElimina
  3. Një Hipotezë

    Cila do të jetë tablloja historike që pritet të na dalë para syve të mendjes pasi ne të kemi të gjitha provat e mjaftueshme gjuhësore, që do të kenë bindur dhe mosbesuesit më të paepur, mbi primatin shqiptar në krijimin e historisë së njerëzimit dhe të gjuhës në veçanti?

    Për ta përfytyruar sadopak këtë perspektivë do të marrim në shqyrtim të shpejtë vetëm dy rrënjë të shqipes: "ar" dhe "bër(ë), pra, ar_bër. Arbër është i njëjtë me baro (i lirë), bari, epir, ipir, iper (nga ku ka dalë Shq_i_per_ia), pari etj.

    Për çudi, emri arbër është parapëlqyer të formojë dhe emrin e figurës më të shenjtë të krishtërimit, pra, të Krishtit, Christofer, Christofor, pra "q'ar ishte bërë".

    Edhe koha e krijimit të emrit të Krishtit, pra shekulli i 15-të, koincidon me kohën e vdekjes së Al Iskanderit (Gjergj Kastrioti Skënderbeut),
    ashtu si dhe rënia e Babilonisë (Ay Ilion), përputhet me kohën e rënies së mbretërisë Arbërit.

    Le të përqëndrohemi te toponomi ynë Epir. Nga Epir kanë dal fjalët lat. im_per_i_um, it. im_per_o, fr. em_pir_e, em_per_eur, angl. em_pir_e dhe em_per_or, shqipja per_andor_i.

    Pra, duhet të kuptojmë se deri në shekullin e 9-të të erës tonë s'kemi patur në Evropë asnjë perandori tjetër përveç perandorisë epirote, me
    emrin e të cilës mburren Skënderbeu dhe Frang Bardhi.

    Demokracitë greke dhe perandoritë romake janë një fiction i mbretërive, që u shfaqën në shekujt 8 dhe 9-të, të cilat për të mbijetuar
    (po të përdorim shprehjen e Carlo Magno) duhet të krijonin një identitet të ri. Dhe këtij qëllimi i shërbeu Koncili i vitit 833, i cili vuri detyrën e krijimit të gjuhëve të reja, të cilat u bënë baza e identiteteve të reja në Evropë.

    Për të realizuar rënien e mbretërisë shqiptare, vendi ynë u la i vetëm përballë fuqisë më të egër të kohës, asaj të turqve. Që projekti i
    mbretërive evropiane të funksiononte, shqiptarët duhet të pushtoheshin nga turqit, dhe të asimiloheshin. Meqë ky projekt, megjithë pushtimin 500 vjeçar, nuk u realizua, atëhere Evropa vuri në punë makinat shoviniste greke dhe serbe, për të copëtuar edhe më trojet shqiptare dhe për ta rralluar edhe më popullsinë shqiptare, në mos për ta shuar këtë komb.

    RispondiElimina
  4. Ky projekt qëndron dhe në themel të masakrave të kryera nga Evropa dhe me porosi të Evropës, ndaj shqiptarëve deri në fund të shekullit të
    XX. Kjo është dhe arsyeja përse dhe tani Mbretëritë Evropiane po bëjnë çmos, po luajnë të gjitha gurët e diplomacisë për ta paraqitur çështjen e Kosovës para shqiptarëve dhe para gjithë botës si një çështje të koklavitur, si një çështje të pazgjidhshme.

    Pjesë e këtij projekti antishqiptar ka qenë dhe mbetet dhe armiqësia ndaj gjuhës shqipe, i vetmi mjet që na ka mbetur ne sot për të hedhur
    dritë mbi historinë tonë.

    Këtu e ka burimin dhe persekutimi i egër, që i bëhet çdo shqiptari që guxon të përzihet në këtë çështje përvëluese për Monarkitë Evropiane
    dhe Vatikanin.

    Ja pse ndriçimi i shqipes do të sjellë vetvetiu humbjen e legjimitetit të Familjeve Mbretërore dhe të Vatikanit, dy armiqve më të mëdhenj të
    racës shqiptare.

    Por ndriçimi i shqipes do të hedhë në kosh të historisë dhe tërë klasën politike shqiptare, atë të së shkuarës, dhe atë të së sotmes, që gjatë gjithë shekullit të njëzetë ka qenë shërbëtorja më e bindur e Aristokracisë dhe Klerikëve, dhe armikja më e madhe e popullit të vet.

    RispondiElimina